Otwarty kod źródłowy towarzyszy nam wszystkim i wszędzie. Na co dzień sięgamy po narzędzia i rozwiązania oparte o open source, choć często nie zdajemy sobie z tego sprawy. Chciałbyś poznać odpowiedzi na najważniejsze pytania związane z open source? O zaletach, mitach oraz zastosowaniach w przyszłości rozmawiali Tomasz Grzemski, CEO Macopedii oraz Filip Andrzejak – założyciel i prowadzący podcast Idee Warte Poznania.
Open source – co to właściwie znaczy?
Open source to otwarty kod źródłowy, ...
Oprogramowanie open source jest obecnie powszechnie używanym sformułowaniem i pozwala firmom korzystać z darmowej bazy kodu, a także samodzielnie go modyfikować.
… a zarazem filozofia tworzenia czegoś dla innych.
W samej swojej idei produkty open source są darmowe, dostępne dla wszystkich. Wielu ekspertów współpracuje w społecznościach, aby dzielić się pomysłami. Nie kierują nimi zatem pobudki komercyjne. Motywacją jest chęć rozwiązania problemu oraz tworzenia czegoś dla społeczeństwa. Nie oznacza to jednak, że nie można czerpać korzyści finansowych z projektów open source. Firmy często świadczą płatne usługi, zajmują się konsultingiem, sprzedażą gwarancji producenta.
Jako członkowie społeczności open source możemy rozbudowywać kod oraz proponować zmiany i ulepszenia. Siła open source to właśnie kontrybucja i szeroko pojęta współpraca – nie tylko czerpiemy od społeczności, ale też dajemy coś od siebie, np. jeśli znajdziemy błąd, poprawiamy go i zgłaszamy, dzięki czemu wszyscy mogą tworzyć lepsze projekty.
Czy open source dotyczy tylko oprogramowania?
O open source mówi się szczególnie dużo w kontekście oprogramowania. Wykracza jednak znacznie poza sferę technologii i filozofię tę można przekładać na inne rzeczy. Istnieje duża liczba platform, które umożliwiają m.in. pobranie projektów 3D do drukarek, mając na celu dobro wspólne a nie jednej firmy.
Przykłady oprogramowania open source
Przyglądając się typom oprogramowania, jakiego używamy w codziennym życiu, w czołówce znajdują się projekty open source, które świetnie się rozwijają. Wiele biznesów wyrosło właśnie dzięki open source. Można nawet pokusić się o stwierdzenie, że gdyby niektóre popularne platformy były “zamknięte” od samego początku, to nie posługiwano by się nimi w takiej skali. Gdzie zatem znajdziemy open source? Przykładami takiego oprogramowania są chociażby system operacyjny Linux czy Android. Oczywiste jest dla nas, że nie ponosimy żadnych kosztów, by móc wejść na stronę internetową czy skorzystać z przeglądarki. O open source oparte są również Wordpress, Odoo (system CRM & ERP), GIMP (program do obróbki graficznej), a nawet samochody Tesla czy samoloty.
Jakie są zalety rozwiązań opartych o open source?
Zastanawiasz się, dlaczego firmy angażują się w projekty open source? W podcaście Tomasz Grzemski wymienia najważniejsze zalety związane z otwartym oprogramowaniem:
Niskie koszty i szybka realizacja
Open source daje możliwość tworzenia oprogramowania przy niskich kosztach w fazach początkowych – poprzez darmowy i pełny dostęp do kodu źródłowego, do aplikacji i narzędzi, z których korzystają wszyscy.
Dzisiaj bardzo szybko trzeba realizować projekt. To obszar, gdzie open source szczególnie błyszczy. Na bazie czegoś znanego budujemy nowe, unikalne. Jeśli coś zostało już wymyślone, jest sprawdzone i przemyślane, nie ma sensu zaczynać od zera (np. tworzenie od początku projektu bloga, gdy na wyciągnięcie ręki jest np. Wordpress), a to z kolei daje dużą przewagę.
Wreszcie, ponieważ cała ta technologia jest dostępna za darmo (lub przynajmniej bez opłat licencyjnych), firmy mogą przeznaczyć swój budżetnna potrzeby innych działów, np. marketingu lub działu promocji. Przekłada się to na szybsze cykle innowacji i lepsze produkty technologiczne!
Wartość edukacyjna
Przedsiębiorcy często zadają sobie pytanie, co mogłoby skłonić programistę do pracy nad projektami open source po godzinach. Odpowiedź jest prosta. Dodatkowy projekt oznacza rozwój, naukę. W open source motywacja opiera się na czymś innym – przede wszystkim chodzi o chęć zmiany świata na lepsze.
Młodzi programiści mogą się sporo nauczyć i wskoczyć na wyższy poziom, rozwiązując problemy i współpracując z najlepszymi strategami z branży IT z całego świata. Każdy może brać udział w projekcie. Podczas gdy po studiach brakuje praktyki, doświadczenia, w open source początkujący programiści mogą liczyć na mentoring, code review, feedback od bardziej doświadczonych.
Co jeszcze daje możliwość życia w społecznościach open source? Programiści, którzy na co dzień są częścią dużego projektu, w open source mogą się wykazać, poznać inny stack technologiczny i podnieść kompetencje np. z komunikacji czy zarządzania. Do tego w społecznościach regularnie odbywają się meetupy, zloty zwolenników danej technologii, codesprinty, co również przyczynia się do naszego rozwoju.
Bezpieczeństwo i niezawodność
Przegląd źródłowego kodu odbywa się przez setki tysięcy osób, którzy nie tylko rozwijają kod, ale również weryfikują jego zabezpieczenia i szukają luk. Rozwiązania znalezionych błędów trafiają finalnie do społeczności i stają się ogólnodostępne dla wszystkich. Zatem paradoksalnie otwarty kod źródłowy gwarantuje bezpieczeństwo, mimo że każdy może zobaczyć, z czego się składa.
Czy są minusy korzystania z open source?
Idea swobodnego dostępu do kodu źródłowego ma kilka wad. Jednym z problemów jest fakt, że nie zawsze dostajemy wszystkie funkcjonalności, które wydają się niezbędne z perspektywy naszego biznesu, a zmiany wiążą się z dodatkowymi kosztami lub są trudniejsze do użytkowania. Pamiętajmy, że są to projekty uboższe od tych komercyjnych, oferujących wszystkie potrzebne funkcje. Porównując Photoshop i GIMP, szybko dojdziemy do wniosku, że pierwszy program jest lepszy. Podobnie LibreOffice wypada gorzej niż jego rynkowe odpowiedniki komercyjne np. Microsoft Office. Z drugiej jednak strony LibreOffice wystarczy, żeby napisać prosty dokument. Wszystko zależy od naszych aktualnych potrzeb. Powinniśmy zatem zrobić rachunek zysków i strat – wybrać produkt, który dostaniemy za darmo czy przeznaczyć budżet na licencję.
Kolejny dylemat dotyczy braku gwarancji, co może być przeszkodą dla dużych koncernów. Firma wdrożeniowa nie może dać gwarancji na coś, co nie zostało stworzone przez nią. To cecha wpisana w open source. Trzeba jednak zaznaczyć, że zgłoszeń gwarancyjnych, które odnoszą się do samego coru, jest niewiele i są to pojedyncze przypadki.
Jakie są mity na temat open source?
Tomasz Grzemski został zapytany w podcaście o najczęstsze mity związane z open source. Jego zdaniem często na etapie finalizacji umowy następuje zderzenie klientów z ich wyobrażeniem o open source, ponieważ w ich świadomości znaczy “za darmo”. Uważają także, że jeśli wdrożenie oprze się na open source, to wszystkie niezbędne funkcjonalności już tam będą. Co prawda każdy ma dostęp do kodu źródłowego, oprogramowanie jest zwolnione z kosztów licencyjnych i można je dowolnie modyfikować, jednak aby przerobić ten kod w wersję gotową do użytku i dopasować system do potrzeb biznesu, konieczna jest znajomość tematu, czas, a także określony budżet.
Jak będzie wyglądać przyszłość rozwoju open source?
W podcaście padło również pytanie, czy ideologia open source znalazłaby zastosowanie w przyszłości. Firmy każdej wielkości zaczynają zdawać sobie sprawę, że nie zawsze mogą polegać na własnym, tworzonym od podstaw oprogramowaniu i zapleczu. Coraz częściej dostrzegają, że projekt open source zapewnia elastyczność w ciągle zmieniającym się świecie, w którym technologia rozwija się z prędkością światła. Nieuniknionym jest to, że w przyszłości open source coraz intensywniej będzie wnikał w nasze życie. Przykładem może być tutaj stworzenie opensourcowej umowy o pracę, w formie otwartego szablonu o przyjętym standardzie. Wynagrodzenie byłoby pobierane wtedy jedynie za modyfikację umowy, a nie pisanie jej od początku. Mechanizm jest ten sam jak w przypadku oprogramowania, choć dla wielu branż nadal nie jest to naturalna wymiana informacji.
Warto czerpać z idei i zasad funkcjonowania, jakimi są współpraca, budowanie wartości dostępnej dla ogółu – wszyscy mogą osiągnąć więcej, dostarczać lepsze rozwiązania i generować wartość dla firm, a płaszczyzny konkurencji i tak się znajdą.
Co przed nami? Gdzie jeszcze zaczniemy wdrażać filozofię open source? Czy mamy coś do stracenia? Wysłuchaj całego podcastu na Spotify!